Kedilerde periodontal hastalık (periodontitis), periodonsiyum da dahil olmak üzere maksiller kemiklerdeki dişlerin destekleyici yapılarını etkileyen bir durumdur. Periodontal hastalığın iki ana formu vardır: diş eti iltihabı ve periodontit. Diş eti iltihabı, periodontit gelişiminin ilk aşamasını temsil eder ve diş plağından salınan asidik sekresyonlar ve toksinlerden kaynaklanır. Bu maddelerin tahriş edici etkisi vardır ve diş eti iltihabı olarak bilinen iltihaplanmaya yol açar. İltihaplanmanın enfeksiyona dönüşmesi ve diş etinden dişin kemik yapısına ve bağ yapılarına uzanması periodontitisin birincil aşaması olarak kabul edilebilir.
Periodontitis sıklıkla tedavi edilmeyen ve göz ardı edilen diş eti iltihabından sonra ortaya çıkar. Bakteri plağı dişlerin üzerinde birikerek diş etlerini tahriş eder ve periodontal bağda kolajen kaybı meydana gelir, bu da alveolar kemiğin tahrip olmasına ve dişin tutunmasının zayıflamasına neden olur.
Kedilerde Periodontitisin Nedenleri
Kötü ağız hijyenine ek olarak kedilerde periodontiti tetikleyebilecek diğer önemli faktörler şunlardır:
Viral Enfeksiyonlar: Feline Calicivirus (FCV) ve Feline Herpesvirus (FHV) diş eti iltihabının tetiklenmesinde önemli bir rol oynayabilirken Feline Lösemi Virüsü (FeLV) ve Feline İmmün Yetmezlik Virüsü (FIV), diş eti iltihabıyla doğrudan ilişkili olmasa da kedinin bağışıklık sistemini etkiler.
Yanlış Diş Hizalaması: Anormal diş konumu ve çapraşıklık bakteri plağının birikmesini kolaylaştırır.
Genetik: Bazı kediler genetik olarak diş hastalıklarına yatkındır ve bazı durumlarda ağız hijyenine sıkı sıkıya bağlı kalındığında bile periodontitis gelişebilir.
Diş Rezorpsiyonu: Kedinin ağız boşluklarındaki lezyonlar dişlerin çevresinde diş eti iltihabının gelişmesine yol açar.
Bağışıklık Hastalıkları: Oral mukozanın iltihaplanması, otoimmün veya immün aracılı hastalıklardan, bağışıklık sisteminin bakteriler gibi normal stres etkenlerine karşı abartılı reaksiyonlarından ve bakteri plağında biriken toksinlerden kaynaklanabilir.
Bakteriyel Plak: Diş eti iltihabına benzer şekilde dişlerde bakteri plağının oluşması periodontal hastalığın başlıca nedenidir. Plak zamanla tartara dönüşerek diş eti iltihabına neden olabilir.
Tatar: Tartar birikintileri tükürükten elde edilen minerallerden oluşur ve dişlerin üzerinde birikir. Tartar diş etlerini tahriş edebilir ve periodontal hastalığa katkıda bulunabilir.
Bakteriyel enfeksiyonlar: Dişlerin etrafında biriken patojen bakteriler ciddi diş eti ve destek doku enfeksiyonlarına ve iltihaplanmalara neden olabilir.
Kedilerde periodontal hastalık, ağız boşluğunu ve dişi destekleyen dokuları etkileyen, azami dikkat ve uzman bir veterinere derhal danışmayı gerektiren yaygın bir durumdur.
Kedilerde Periodontal Hastalığın Belirtileri
Kedilerde periodontal hastalığın başlıca belirtileri şunlardır:
- Hoş olmayan Nefes Kokusu (Ağız kokusu): Periodontal hastalığın ilk belirtilerinden biri nefesin hoş olmayan kokusudur.
- Diş eti kanaması: Diş fırçalama veya çiğneme sırasında diş etleri kanayabilir.
- Yemek yeme zorluğu: Kediler çiğneme ve yutmada zorluk yaşayabilir, bu da iştahın azalmasına ve yiyecek tüketiminin azalmasına neden olabilir.
- Aşırı Salivasyon: Aşırı tükürük, ağız rahatsızlığının bir işareti olabilir.
- Ağrılı Çiğneme: Kediler çiğneme sırasında ağrı gösterebilir.
- Gevşek veya Düşen Dişler: İleri aşamalarda periodontal hastalık diş kaybına neden olabilir.
Kedilerde Periodontitis Tedavisi
Doğru değerlendirme ve tedavi planlaması için kedinin bir veteriner tarafından muayene edilmesi çok önemlidir ve tavsiye edilir. Kedilerde periodontal hastalığın yönetimi, ağız sağlığını korumak için dikkatli ve sürekli bir yaklaşım gerektirir.
Kedilerde periodontal hastalığın tedavisi hastalığın evresine göre değişmektedir. Kemik kaybı olmayan diş eti iltihabında diş taşı temizliği, diş etlerinin altı da dahil olmak üzere dişlerden bakteri plağının uzaklaştırılmasını içeren etkilidir. Bu prosedürler inflamasyonun yönetilmesine ve hastalığın ilerlemesinin önlenmesine yardımcı olabilir.
Dişi destekleyen yapıların kaybı varsa ve süreç geri döndürülemez ise veteriner hekim aşağıdaki çözümlerden birini tercih edebilir:
Diş Eti Altına Antibiyotik Uygulaması: Yerel enfeksiyonlarla mücadele etmek ve bakteriyel yayılımı kontrol etmek.
Kanal Tedavileri: Bazı durumlarda, etkilenen dişi korurken içindeki enfeksiyonu gidermek için kanal tedavilerinden yararlanılabilir.
Diş çekimi: Dişlerin geri dönülemez şekilde etkilendiği ciddi vakalarda enfeksiyonun yayılmasını önlemek ve rahatsızlığı hafifletmek için diş çekimi gerekli olabilir.
Antibiyotik Tedavisi: Şiddetli enfeksiyon durumlarında bakterilerle mücadele etmek ve inflamasyonu kontrol altına almak için antibiyotik uygulanması gerekli olabilir.
Acı Yönetimi: Hayvanın konforunu sağlamak için, prosedürlerle veya hastalık durumuyla ilişkili ağrıyı yönetmek için ilaçlar uygulanabilir.
Evde Ağız Hijyeni: Diş sahipleri, diş fırçalama ve diş sağlığını korumak için tasarlanmış özel ürünlerin kullanımı da dahil olmak üzere düzenli ağız hijyeni uygulamalarını benimseyerek tekrarlamaların önlenmesinde önemli bir rol oynayabilir.
Titiz diş hijyeninin sürdürülmesi ve veteriner hekime düzenli ziyaretler, evcil hayvan için en iyi ağız sağlığının sağlanmasına katkıda bulunur.
